Bursa’nın en büyük ilçesi, Türkiye’nin önemli mobilya üretim merkezi İnegöl sadece Oylat kaplıcalarıyla değil köftesiyle de ünlü. İnegöl Köfte, coğrafi işaretli bir ürün.
28.02.2006 tarihinde tescil alarak İnegöl Köfte coğrafi işaretli ürünler arasına girmiştir. İnegöl Köfte tarihi 1890’lı yıllara kadar gitmektedir. Bulgaristan Filibe Pazarcık’tan gelen Mustafa Efendi (Mustafa Besler) 1893’te İnegöl’de eski Ankara-Bursa yolu üzerinde köfteciliğe başlamıştır. Yaptığı köfteleri yiyenler, gittikleri yerde bu lezzetten bahsetmeye başlar. Bu eşsiz lezzet zamanla İnegöl’le anılır olur ve ismi İnegöl Köfte olur. Mustafa Efendi, köftesinin tarifini yeni kuşaklarla paylaşır ve birçok usta yetiştirir. Ailesi köfteciliği tarihi mekanlarında halen devam ettirmekte. İnegöl’de bu köfteyi yapan birçok mekan bulmak mümkün.
Filibe Pazarcıklı ustaların elinden çıkan bir başka lezzeti daha keşfetmek isterseniz Salihli Odun Köfte yazımızı okuyun.
İçindekiler
İnegöl Köftesinin özelliği
Her köftede olduğu gibi bu eşsiz lezzeti diğerlerinden ayıran birçok özellik hatta yanlış bilinenler vardır. Şimdi kısa kısa İnegöl köftesinin ayırt edici özelliklerine bakalım.
- Dana ve kuzu eti karıştırılarak yapılır. Bu oran genelde %80 dana eti ve %20 kuzu eti şeklindedir.
- Dananın sırt etleri tercih edilir. Dana kaburga ve but da kullanılabilir.
- Kuzunun kaburgası, yağ durumuna bağlı olarak but ve döş kısmı da kullanılabilir.
- Genel olarak %25 yağ oranına sahiptir.
- Tuz ve karbonat dışında baharat içermez.
- Soğan ilavesi yapılır.
- Tescilinde bağlayıcı olarak ekmek içi kullanılabileceği belirtilmektedir.
- İki kez çekerek köfte hamuru hazırlanır.
- Köfte hamuru mutlaka dinlendirilmelidir.
- Elastik bir yapıya sahiptir, pembemsi ve sulu köfteler tercih edilir.
- Aslında parmak şeklinde değil yassı köfteler halindedir.
Coğrafi işaret tescilinin aksine karbonat ve ekmek içi kullanmayan ustalar vardır. Dana kuzu karışımını %75’e %25 veya %60’a %40 gibi farklı oranlarda tercih edenler olabilir. Sanılanın aksine orijinali parmak şeklinde değil de yassı köfteler şeklindedir. Ancak özellikle endüstriyel üretimde köftenin parmak şeklinde basılıp satıldığı görülmektedir. Ayrıca İnegöl içinde ve dışında bu köfteyi parmak şeklinde yapıp satan birçok işletme mevcuttur. Bunun temel nedeni parmak şeklindeki silindirik köfteyi basabilen makinelerin ve aletlerin olmasıdır. Bu da şekillendirme sürecini hızlandırır.
Parmak şeklindeki köfteleri seviyorsanız Tekirdağ Köftesi yazımıza göz atabilirsiniz.
Bu köftenin özelliklerini ustasından öğrenmek için aşağıdaki videoyu izleyebilirsiniz:
İnegöl Köfte tarifi
Orijinal İnegöl Köfte tarifi, sarımsak, baharat, yumurta, süt tozu, soya gibi lezzetlendiriciler ve katkı maddeleri içermez. Bağlayıcı olarak ekmek içi kullanmayan birçok işletme vardır. Bazı işletmelerin karbonat dahi kullanmadığı görülmektedir. Tescillenmiş İnegöl Köftesi tarifi şu şekildedir:
İnegöl Köfte malzemeleri
- 1 kilo dana eti (kaburga, sırt, but)
- 250 gram kuzu eti (kaburga, döş)
- 8 gram karbonat
- 10 gram tuz
- 110 gram soğan
- 80 gram ekmek içi veya galeta unu
- Servis için ekmek, domates ve yeşil biber
İnegöl Köfte yapılışı
Şimdi bu lezzetli köftenin hazırlanış aşamalarını sıralayalım.
- Etlerden kıkırdak, lenf ve sinirler temizlenir. Ardından kıyma makinesinde 3 numaralı ayna ile çekilerek kıyma yapılır.
- Elde edilen kıymaya ekmek içi (galeta unu), tuz ve karbonat katılarak en az 15 dakika iyice yoğrulur.
- İlk gün yoğrulan kıyma hamuru 0 ila +4 ⁰C’de 24 saat veya 1 gece dinlendirilir.
- İkinci gün dinlenmiş olan kıyma hamuru 3 numaralı ayna ile tekrar çekilir.
- İkinci kez çekilen kıymaya bu kez ince ince kıyılmış veya rendelenmiş soğan eklenir. Soğan rendelenmiş ise suyu katılmaz, sadece posası kullanılır.
- Köfte hamuru tekrar yoğrulur ve soğanla kıymanın özleşmesi sağlanır.
- Köfte hamuru 25 ila 35 gram olacak şekilde porsiyonlanır. Geleneksel yöntemde el ile sıkılarak şekil verilir ve yassı köfteler yapılır. Diğer yöntemde ise 2 cm kalınlığında olacak şekilde huni yardımıyla veya makine aracılığıyla parmak şeklide silindirik köfteler yapılır.
- Şekillendirilen köfteler pişirmeden önce yaklaşık 3-4 saat dinlendirilir.
İnegöl Köfte nasıl pişirilir?
Bu harika lezzetin pişirme aşaması da oldukça önemli. Boşluklu yapıya sahip çelik ızgara tercih edilir. Köfteler, mangal kömüründe (meşe vb.) pişirilmelidir. Izgara ateşi alevli olmamalıdır. Köfte sıcak ancak küllendirilmiş kömür ateşinde ağır ağır pişirilir.
Pişirme sırasında sık sık çevrilerek köftelerin yanması, kuruması ve sulu kalması sağlanır. Köftelerin içi pişmiş ve sulu olmalıdır.
Pişirme sırasında köfteleri çevirmek için çatal kullanımı yaygındır. Çatala batırılan köfteler hızla çevrilir. Bazı ustalar böyle yaparak köftenin içinin pişmesinin sağlandığını dile getirmektedir. Ama köftenin suyunu kaçırmamak ustalık ister.
Köfteler pişerken bir taraftan da biberler közlenir, domatesler dilimlenir.
İnegöl Köfte nasıl servis edilir?
İnegöl Köfte sunumu oldukça sadedir ancak masaya eklenen yancılar ile sofra zenginleşir. Pişen köfteler servis tabağına alınır. Yanına közlenmiş yeşil biber ve domates ilave edilir.
Birçok mekanda ızgara edilmiş çubritsalı (bir nevi kekik) ekmek ikram edilir. Ekmek dilimlerinin üzerine zeytin yağı sürülür ve çubritsa (kekik türü bir ot) eklenir. Ardından ızgarada hafif kızartılır.
Köfte, çubritsalı ekmek, özel salçalı domates sosu ile ikram edilir. Arzuya göre yanında piyaz ve ayran yerine üzüm şırası istenebilir.
Bir porsiyonda 6 adet köfte bulunur ve bir porsiyon 145-150 gram civarındadır.
İnegöl Köfte nasıl yapılır?
Evde İnegöl köfte yapımı elbette mümkün. İnegöl köfte malzemesi açısından da oldukça kolay. Kıyma dışında soğan, tuz ve karbonat üçlüsü bu köfteyi yapmak için yeterli. Tarifin detaylarını aşağıda bulabilirsiniz.
İnegöl Köfte tarifi ve yapılışı
Malzemeler
- 500 gram dana eti kaburga, sırt, but
- 125 gram kuzu kaburga veya döş
- 1 adet soğan orta boy (60 gram)
- 1 çay kaşığı tuz 5-6 gram
- 1 çay kaşığı karbonat 4 gram
- 4 yemek kaşığı ufalanmış ekmek içi veya 2 yemek kaşığı galeta unu 40 gram (isteğe bağlı)
Servis için
- 4 adet yeşil biber
- 2 adet domates
- 6 dilim ekmek
- 1 tutam kekik
- 1 yemek kaşığı zeytinyağı
Talimatlar
- Kasabınıza dana ve kuzu etini birlikte iki kere çektirin ve orta yağlı bir kıyma elde edin.
- Kıymanın içine karbonatı ve tuzu ekleyin. Ekmek içi veya galeta unu kullanmak istiyorsanız ilave edin. Ardından iyice yoğurun. Kıymanın özleşmesini sağlayın.
- Köfte hamurunu bir gece, 24 saat, dinlendirin.
- Ertesi gün, soğanı ince ince kıyın veya rendeleyin. Soğanı rendelerseniz suyunu sıkın ve harcınıza ilave edin.
- Soğan özleşene dek 10-15 dakika iyice yoğurun. Vaktiniz varsa harcınızı 4 saat kadar daha dinlendirin.
- Köfte hamurundan cevizden büyük parçalar alarak porsiyonlayın.
- Şekil vermek için köfteleri elinizde yuvarlayın ardından parmağınızda elinizin ayasına bastırarak yassı köfteler yapın. Kişi başı en az 6 adet düşecek kadar sıkın.
- Yanmaz yapışmaz tavanızı veya döküm tavanızı ısıtın. Fırça yardımıyla bir miktar sıvı yağ sürebilirsiniz. Isınan tavaya köfteleri dizin.
- Ortaya yakın kısık ateşte köftelerinizi sık sık çevirerek pişirin. Kurutmayın ve yakmayın.
- Yeşil biberleri közleyin ve domatesleri doğrayın.
- Ekmek dilimlerine bir miktar zeytin yağı sürün, biraz kekik serpin ve tavada hafif kızartın.
- Tabağa köfteleri, 1 adet közlenmiş yeşil biber ve 2 dilim domates yerleştirin. Ekmeklerle birlikte servis edin. Afiyet olsun.
Video
Notlar
- Kıyma makineniz varsa etinizi kendiniz çekebilirsiniz. İlk çekimden sonra tuz ve karbonatı katıp yoğurun ve etinizi dinlendirin. Ertesi gün etinizi tekrar çekin ve soğanı ekleyin ve tekrar yoğurun. Sonrasında yukarıdaki aşamaları takip edin.
- Ufalanmış ekmek içi veya galeta unu koymasanız da olur.
- Mangalda, kömür ateşinde yani ızgarada pişirmeniz daha lezzetli sonuçlar almanızı sağlar.
- Evinizde varsa köftenin yanında domates/salça sosu koyabilirsiniz.
- Piyaz, soğan salatası veya mevsim salatası ile servis yapabilirsiniz.
İnegöl Köfte nerede yenir?
Türkiye’de en çok bilinen köftelerin başında gelen İnegöl Köfteyi neredeyse her yerde yemek mümkün. Özellikle Bursa, İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyük şehirlerde bu eşsiz lezzeti yapan birçok restoran ve köfteci bulabilirsiniz. Bunun yanı sıra paketlenmiş ürün (dondurulmuş veya hazır pişirmelik) olarak birçok süpermarketten satın alabilirsiniz.
Elbette her köftede olduğu gibi bu köfteyi de yerinde yemek makbul. Bursa İnegöl’e geldiğinizde bu eşsiz lezzeti mutlaka tatmalısınız. İnegöl kent merkezinde ve Bursa Ankara yolu üzerinde tadabilirsiniz.
İnegöl’de köfte nerede yenir?
Bursa İnegöl’de köfte nerede yenir diye merak edenler için kentin ünlü köftecilerini derledik. Meşhur İnegöl köftecileri arasında şunları sayabiliriz:
- Besler İnegöl Köftecisi (Çarşı İçi, Belediye Caddesi, merkez)
- Hacı Aziz İnegöl Köftecisi (İstiklal Caddesi, merkez)
- Çiçek Izgara İnegöl Köftecisi (Kemalettin Sami Paşa Caddesi, merkez)
- Besler 1893 (Altay Caddesi, merkez)
- Gürsel İnegöl Köftecisi (Zafer Caddesi, merkez)
- Beslen İnegöl Köfte (Kemalettin Sami Paşa Caddesi, merkez)
- Köfteci Selim (Mimar Sinan Caddesi, merkez)
- Sefa İnegöl Köftecisi (Ankara Caddesi, merkez)
- Köfteci Eşref İnegöl Köftecisi (Küçük Sanayi Sitesi, Bursa Eskişehir Yolu, yol üstü)
- Köfteci İsmail (İnegöl Caddesi, yol üstü)
- Koca Usta Emek Et (İnegöl Caddesi, yol üstü)
- Orhan İnegöl Köftecisi (Bursa İnegöl Yolu, yol üstü)
- Orhan Köfte (Organize Sanayi Girişi, yol üstü)
- Köfteci Orhan İnegöl 1 (Bursa Eskişehir Yolu, yol üstü)
- Zeynel İnegöl Köftecisi (Bursa Eskişehir Yolu, yol üstü)
- Köfteci Celal (Bursa Eskişehir Yolu, yol üstü)
- Enver Köfte (Bursa Eskişehir Yolu, yol üstü)
- Şah İnegöl Köftecisi (Bursa Eskişehir Yolu, Kestel, yol üstü)
- İnegöl Köftecisi Orhan Usta (İnegöl Bursa Yolu, yol üstü)
Aklınızda bulunsun
İnegöl Köfteyi parmak şeklinde değil de yassı köfteler halinde görürseniz şaşırmayın. Kuzu ve dana karışımını sevenler için ideal bir tat olabilir. Sulu ve yumuşak yapısı ile yerken keyif alabilirsiniz. İçinin pembemsi olması şüphe uyandırmasın. Pofidik ve lezzetli köfteleri sevenler için tadılması gereken lezzetlerden biridir. İnegöl’de de köftenin yanında masada salçalı sosu görebilirsiniz. Tek porsiyon yeterli gelmeyebilir. Deneyeceklere şimdiden afiyet olsun.
Kaynaklar:
1. https://ci.turkpatent.gov.tr/Files/GeographicalSigns/78.pdf
2. https://bursa.ktb.gov.tr/TR-271165/bursa-halk-mutfagi.html
3. https://www.itso.org.tr/cografi-isaretli-urunler
4. https://www.resmigazete.gov.tr/ilanlar/eskiilanlar/2005/02/20050204-4.htm
5. https://meslek.meb.gov.tr/upload/dersmateryali/pdf/GD2024ETI111220.pdf
6. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=G4_iELjPlE7IBoZNdpJ60A&no=G4_iELjPlE7IBoZNdpJ60A
Sorumluluk Reddi:
Bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Herhangi bir reklam, iş birliği, kesin bilgi ve tavsiye içermez. İçeriği uygulamak kişinin kendi sorumluluğundadır. Tariflerde alerjen içerikler olabilir, buna dikkat edilmelidir. Damak tadının kişiden kişiye değişebileceği unutulmamalıdır.