Turgutlu Köftesi: Tadı Damağında Kalacak Yerel Lezzet

Manisa, köfte çeşitliliği açısından zengin bir ilimiz. İlçelerinin birçoğunda meşhur olmuş köftelerimiz var. Bunlardan biri de Turgutlu Köftesi. Şimdilik bu lezzet coğrafi işaretli değil.

Turgutlu, Manisa’nın üçüncü büyük ilçesi. Her türlü ürünün yetiştirilebildiği verimli topraklara sahip. İlçede yaşayanların severek yediği Turgutlu Köftesi’nin ünü ilçe sınırlarını aşmış durumda. Hem ilçeyi ziyaret edenler hem de İzmir-Uşak-Ankara arası seyahat edenler bu lezzetin duyulmasını sağlamıştır. Ayrıca ilçe merkezinin yanı sıra yol üstünde de birçok köfteci bulmak mümkün.

Yine yol üstü eşsiz bir lezzet olan Çine Köftesi hakkında sitemizden bilgi alabilirsiniz.

Turgutlu Köftesi’nin özellikleri

Her köftede olduğu gibi Turgutlu Köftesi’nin de kendine has özellikleri, pişirme ve sunma yöntemi vardır. Ancak henüz coğrafi işaret almadığından standart olarak tescil edilmiş net bir tarifi yoktur. Ustadan ustaya göre oranlarında ve detaylarında değişiklik olsa da temel olarak kabul görmüş bir tarifi ve sunumu var. Şimdi kısaca temel özelliklerine bakalım.

• Dana etinden yapılır. Dana kaburga kullanılır.
• Kıymaya tercihen %10 ila %20 kuzu eti eklenir.
• Ekmek içi gibi bir bağlayıcı pek eklenmez.
• Baharat ve soğan içermez.
• Sadece tuz eklenir.
• Günlük hazırlanır, taze taze tüketilir.
• Bakır veya saç tavada (ızgarada) pişirilir.
• Farklı servis şekilleri (pideli, soslu, yoğurtlu vb.) vardır.

Manisa’nın coğrafi işaretli lezzeti Akhisar Köfte yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Turgutlu Köftesi tarifi

Bu meşhur yöresel lezzetin nasıl yapıldığına dair temel bilgileri paylaşalım. Ustadan ustaya göre malzeme seçiminde, oranlarda ve sunumda değişiklikler olabilir. Ancak genel itibarıyla şu şekildedir:

Gerekli malzemeler:

• 1 kilo kıyma (800 gram dana kaburga, 200 gram kuzu kaburga)
• 20 gram tuz
• Yeteri kadar tereyağı
• Bir kepçeden az kemik suyu
• Servis için domates, yeşil biber; tercihe göre sos, yoğurt, sarımsak

Bazı ustalar sadece dana kıymayı tercih ederken bazıları ise %10 ila %20 civarında kuzu eti karıştırır. Kuzu eti, kıymaya yumuşaklık ve lezzet katar.

Yapılışı:

1. Sinirlerinden temizlenen kuzu ve dana etleri kıyma makinesinden iki kez geçirilir. Yağ oranı dengeli bir kıyma elde edilir.
2. Tuz ilave edilerek kıyma yoğrulur. Kısa bir süre dinlendirilir ve sıkma işlemeni geçilir.
3. Harçtan ceviz büyüklüğünde parçalar alınır. Avuç içinde bir iki tur çevrilir, iki parmak eninde ve uzunluğunda dikdörtgene benzer şekilde köfteler yapılır. Yuvarlak yapan işletmeler de vardır.
4. Pişirme aşamasına geçilir.

Nasıl pişirilir?

Pişirme işlemi, tava da denilen bakır veya saçtan yapılmış ızgarada yapılır. Izgara altında odun kömürü kullanılır. Izgaraya bir miktar tereyağı konur. Ardından köfteler dizilir.

Köfteler sık sık çevrilir ve yanmasına müsaade edilmez. Aynı anda tereyağının da lezzetini alarak pişer. Yine ızgarada, pide, domates ve yeşil biberler hazırlanır. Servis aşamasına geçilir.

Nasıl servis edilir?

Turgutlu Köftesi müşterinin tercihe göre farklı şekillerde servis edilir. Esas olarak kemik suyunda ıslatılmış, tereyağına batırılmış pide ile sunulur. Islatılmış ve yağlanmış ekmekle de servis edilebilir.

Islatma işlemi ızgarada yapılır. Izgarada tereyağı eritilir ve üstüne kemik suyu ilave edilir. Bu karışıma pide veya ekmek batırılır. Pide yeteri kadar ıslanıp yumuşayınca kesme tahtasına alınır. Kare kare doğranır ve servis tabağına alınır.

Şimdi servis şekillerine bakalım:

• Sade: Tereyağında ve kemik suyunda hafif Islatılmış pidenin üstüne köfteler dizilir. Üzerine Izgarada hafif pişirilen domatesler ve yeşil biberler konur. Tercihe göre maydanoz serpilir.
• Yağlı: Sadede olduğu gibi pidenin üstüne köfteler dizilir. Domates ve yeşil biber eklendikten sonra ızgarada eritilen tereyağı köfte üzerinde gezdirilir. Tabakta banabilecek kadar yağ olur.
• Yoğurtlu: Islatılan bidelerin üstüne yoğurt dökülür. Müşterinin tercihine göre az sarımsaklı yoğurt veya sade yoğurt kullanılır. Yine tercihe göre yoğurdun üstüne tatlı kırmızı biber de serpilebilir. Yoğurtlu pidenin üstüne köfteler dizilir. Domates ve yeşil biber ile tabak süslenir. Arzuya göre hafif tereyağı gezdirilir.
• Soslu: Yoğurtluda olduğu gibi köfteler hafif sarımsaklı yoğurtlu pidenin üstüne dizilir. Domates ve yeşil biberle tabak süslenir. Köftenin üzerine domates ve baharatlarla hazırlanan özel bir sos dökülür. Bir miktar tereyağı gezdirilir. Bu yönüyle İskender Kebabı anımsatır.

Bu servis şekillerin dışında farklı sunumları da mevcuttur. Pidenin yerine ekmeklerin yağlandığı, eski tabirle boyalı ekmekle de servis edilebilir. Ekmekler, ızgarada tereyağı ile demlendirilir ve hafif renk alması sağlanır.

Bu köfteyi ekmek arası yemek mümkün olduğu gibi pide arası da yemek mümkündür. Bütün pide tabak gibi kullanılır, yağlanır, köfteler dizilir ve pide ikiye katlanır.

Sunum şekli, yapan ustanın ve müşterinin tercihine göre değişebilir.

Bir porsiyonda 8 adet köfte bulunur.

Yanında soğan salatası veya mevsim salata ve ayran tercih edilir.

Turgutlu Köftesi nasıl yapılır?

Bu lezzetli köfteyi evde yapmanız mümkün. Ancak bu köftede katkı maddesi olmadığından etin lezzeti çok önemli. Güvendiğiniz bir kasaba iyi bir kıyma hazırlatarak bu eşsiz keyfi evinizde deneyimleyebilirsiniz. Şimdi gerekli malzemeleri ve nasıl yapacağınızı kısaca hatırlayalım.

Malzemeler:

• 500 gram orta yağlı dana kıyma (kaburgadan 2 kere çekilmiş, 50 ila 100 gram kuzu eti eklenirse daha lezzetli olacaktır)
• 1 tatlı kaşığı tuz (10 gram civarı)
• 2 Yuvarlak pide (susamsız yumuşak ramazan pidesi tarzında, 4 kişilik)
• 4 kaşık tereyağı (zevke göre miktar artırıp azaltılabilir)
• Varsa 1 bardak kemik suyu (sos yapacaksanız daha fazla temin etmelisiniz)
• Domates, yeşil biber
• İsteğe bağlı olarak az sarımsaklı yoğurt, domates sosu (salçadan da baharatlarla hazırlanabilir)

Yapılışı:

• Kıymayı bir kaba alın, tuzu ilave ederek homojenize bir karışım elde edinceye ve kıyma bütün hale gelinceye dek yoğurun. Vaktiniz varsa 1-2 saat buzdolabında dinlendirin.
• Dinlendirdiğiniz kıyma harcından ceviz büyüklüğünde parçalar alınız. İki parmak uzunluğunda dikdörtgene benzer şekilde köfteler yapın.
• Soslu isterseniz ve hazırda sosunuz yoksa pratik bir şekilde salçadan yapabilirsiniz. Basit bir sos tarifini yazımızın devamında bulabilirsiniz.
• Yanmaz yapışmaz tavanızda 1 kaşık tereyağını eritin. Eriyen tereyağına köfteleri yerleştirin ve dikkatlice kızartın. Kurutmamaya ve yakmamaya özen gösterin. Ocak ateşi harlı olmasın. Tereyağı lezzetini daha çok almak isterseniz miktarı artırabilirsiniz.
• Tavanızda bir kaşık tereyağını kemik suyundan bir miktar ekleyerek eritin. Suyun sıçramamasına dikkat edin.
• Pidenizi dikkatli bir şekilde erişmiş haldeki su ve yağ karışımına bandırın ve nemlenmesini sağlayın. Pideyi ikiye bölün. Her yarımı küpler halinde doğrayın ve servis tabağına alın. Diğer pideyi de bu şekilde yaparak 4 kişilik servis hazırlayın.
• Söğüş halinde kestiğiniz domatesleri tereyağlı tavada birkaç kez gezdirin. Yeşil biberleri de tereyağında hafif yumuşatın.
• Şimdi zevkinize göre servis hazırlayabilirsiniz. Yukarıda değindiğimiz 4 farklı sunum şeklini deneyebilirsiniz. Ancak yoğurtlu ve soslu yapacağınızı farz ederek devam edelim.
• Pidelerin üstüne hafif sarımsaklı yoğurdu gezdirin. Üstüne köfteleri yerleştirin. Domates ve yeşil biberler ile tabağı süsleyin. Hazırlamış olduğunuz sostan köftelerin üzerine arzunuza göre dökün.
• Son bir dokunuş olarak hafif bir tereyağı gezdirmeniz lezzetini artıracaktır. Dilerseniz kıyılmış maydanoz ile köftenizi süsleyebilirsiniz. Afiyet olsun.

Basit bir sos tarifi

Salçadan kolayca yapabileceğiniz bir sos tarifi paylaşalım:

• Sos için bir miktar tereyağını cezvede veya sos tavanızda eritin.
• 2 yemek kaşığı domates salçası ekleyin ve kavurun.
• Hafif salça kokusu gelmeye başladığında kırmızı toz biber, kimyon, karabiber ve kekik gibi istediğiniz baharatlardan az miktarda ekleyin.
• Zevkinize ve arzuladığınız sos miktarına göre üzerine bir miktar kemik suyu veya içme suyu (1 su bardağı) ekleyin ve karıştırarak bir süre kaynamaya bırakın. Kıvam alınca ocaktan alın.

Turgutlu tava köfte

Turgutlu tava köfte, aslında Turgutlu Köftesi’nin eskiden bilinen ve halk arasında sıkça kullanılan adı. Günümüzde halen bu ismi duymak mümkün.

Eksiden düz bakır tavalarda (ızgarada) yapıldığından halk tarafından bu isim ile anılmış. Zamanla ismi değişmiş ve ilçenin adıyla anılır olmuş.

Aslında ilçede yıllar önce köfteciliğe başlayan ustalar da köftelerine isim vermişler. Gamalı Köfte veya Kasaba Köfte olarak anılan köfteler aslında Turgutlu Köftesi’nin temelini oluşturuyor.

Turgutlu Köftesi nerede yenir?

Tabii ki bu eşsiz lezzet yerinde yenir. Yani Turgutlu’yu ziyaret ederseniz bu köfteyi mutlaka yemelisiniz. İlçe merkezinde birçok köfteci bulabileceğiniz gibi İzmir-Uşak-Ankara yolu üzerinde de birçok noktada köftecileri görebilirsiniz.

Turgutlu ilçe merkezinin dışında Avşar ve Derbent mahallelerinde yol üstü mola vererek bu köfteyi tatmanız mümkün. Ancak Avşar’da ve Derbent’te yapılan köfteler sunum açısında daha sade olabilir.

Gamalı Köftecisi, Kasaba Köftecisi günümüzün popüler mekanları. Daha fazla seçeneği yazımızın devamında bulabilirsiniz.

Turgutlu köfteciler

Yoğun tarımsal ve ticari faaliyetin yürütüldüğü ilçe de köfte sevilen bir lezzet. Hem yol üstü kavşak noktada bulunması hem de nüfus itibarıyla kalabalık olması birçok köftecinin açılmasına neden olmuştur. İrili ufaklı birçok işletme vardır. Salihli ve Akhisar ilçelerinin aksine burada yapılan köfte henüz coğrafi işaret almamıştır.

Coğrafi işaretli Salihli Odun Köftesi’ni keşfetmek isterseniz ilgili yazımızı okuyabilirsiniz.

Turgutlu köfteciler açısından bolca seçeneğin bulunduğu bir ilçe. Herhangi birine gitmeden önce internette küçük bir araştırma yaparak kullanıcı yorumlarına ulaşabilir ve fikir edinebilirsiniz. Şimdi ilçede nam salmış bazı köftecilere örnek verelim.

• Gamalı Köftecisi (Subaşı, merkez)
• Turgutlu Tava Köftesi – Köfteci Yusuf (Atatürk Bulvarı, merkez)
• Kasaba Köftecisi – (Altay, merkez)
• Turgutlu Köftecisi – (Atatürk Bulvarı, merkez)
• Köfteci Mustafa – (Turan, merkez)
• Köfteci Akay – (Altay, merkez)
• Başkent Köftecisi – (Yol üstü, merkez)
• Köfteci Ali Baba – (Turan, merkez)
• Sakarya Köfte – (Acarlar, merkez)
• Köfteci Azat – (Avşar, yol üstü)
• Köfteci Ali – (Derbent, yol üstü)
• Köfteci Mesut – (Derbent, yol üstü)
• Çamlık Köfte – (Derbent, yol üstü)

Aklınızda bulunsun

Turgutlu Köftesi, odun ateşinde, tereyağında, bakır veya saç ızgarada yapılan lezzetli bir köfte tatmak isteyenlere önerilir. Bu köftede baharat bulunmadığından etin kalitesi önemlidir. Tereyağı lezzet artıran bir başka unsurdur. Pidenin kemik suyu ve tereyağı ile ıslatılması ayrı bir lezzet katar. Her ustanın kendine has bir tarifi olabilir.

Soslu versiyonu, İskender Kebabı ve Manisa Kebabı’nı anımsatsa da hafif sarımsaklı yoğurt kullanılması fark yaratır. Soslu ve yoğurtlu tatlardan hoşlanıyorsanız deneyebilirsiniz. Köfte tadını almak isterseniz sade veya hafif tereyağlı versiyonlarını deneyebilirsiniz.

Avşar ve Derbent mahallelerinde köftenin sunumunun daha sade olduğunu hatırlatmakta fayda var. Sipariş verirken menüyü incelemeniz özellikle Turgutlu Köftesi’ni denemk istediğinizi belirtmeniz yararınıza olacaktır. Şimdiden afiyet olsun.

Kaynaklar:
Çeşitli kaynaklardan derleme yapılmıştır.
Sorumluluk Reddi:
Bu yazı bilgilendirme amaçlıdır. Herhangi bir reklam, iş birliği, kesin bilgi ve tavsiye içermez. Tarifi yapmak kişinin kendi sorumluluğundadır. Tariflerde alerjen içerikler olabilir, buna dikkat edilmelidir. Damak tadının kişiden kişiye değişebileceği unutulmamalıdır.